Οι 10 Εντολές των Γραφικών Τεχνών

Εάν ο Μωησής ήταν τυπογράφος, θα κράταγε στα χέρια του δύο "λιθογραφικές" πλάκες με τις δέκα εντολές των Γραφικών Τεχνών. Δέκα οδηγίες για να γίνει η ζωή μας ευκολότερη. Ας τις δούμε μία μία... 

1. Ου λησμονήσεις τις γραμματοσειρές
Ένα από τα πιο συνηθισμένα λάθη που μπορεί να κάνει κανείς είναι να παραδώσει στο τμήμα προεκτύπωσης μια εργασία, η οποία δεν εμπεριέχει τις γραμματοσειρές που έχουν χρησιμοποιηθεί στο έγγραφο. Φυσικά, θα αναρωτηθεί κανείς για ποιο λόγο να παραδώσει κάποιος ανοιχτά αρχεία εν έτη 2008. Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν (και είναι λογικό) δημιουργικά γραφεία και διαφημιστικές εταιρείες που προτιμούν να αναθέσουν τις χρωματονικές διορθώσεις και τις ενθέσεις των τελικών, υψηλής ανάλυσης, εικόνων στις τελικές τους εργασίες σε κάποιο ατελιέ Γραφικών Τεχνών. Άρα, η ανάγκη παράδοσης ανοιχτών αρχείων, υπό συγκεκριμένες ροές εργασίας, είναι ως ένα βαθμό δικαιολογημένη.
Επίσης, αρκετές φορές νέοι σχεδιαστές παραδίδουν ανοιχτές εργασίες για να έχουν τη σιγουριά ότι κάποιο πιο έμπειρο μάτι θα προλάβει ένα λάθος πριν την εκτύπωση. Σε κάθε τέτοια περίπτωση, θα πρέπει, είτε χειροκίνητα είτε αυτόματα, το έγγραφο να συνοδεύεται απ' όλες τις γραμματοσειρές που έχουν χρησιμοποιηθεί σε αυτό. Τα επαγγελματικά σελιδοποιητικά προγράμματα διαθέτουν την ικανότητα «πακεταρίσματος» του εγγράφου με ό,τι απαραίτητο πρέπει να το συνοδεύσει -άρα και με όλες οι γραμματοσειρές.

Αν πάλι δεν χρησιμοποιούμε κάποιο σελιδοποιητικό, αλλά κάποιο σχεδιαστικό πρόγραμμα, τότε και πάλι έχουμε τη δυνατότητα να δούμε από σχετικό μενού πόσες και ποιες γραμματοσειρές χρησιμοποιούνται και να τις πακετάρουμε χειροκίνητα.
Μια τελική λύση είναι και η μετατροπή όλων των κειμένων σε γραμμικά περιγράμματα. Με κάθε τρόπο και μέσο λοιπόν, θα πρέπει να εξασφαλίσουμε ότι όταν η εργασία μας ανοιχτεί σε εξωτερικό συνεργάτη σας, θα παραμείνει αναλλοίωτη. Μοναδικό εμπόδιο στο θέμα ανοιχτού αρχείου είναι τα πνευματικά δικαιώματα των γραμματοσειρών. Εάν έχετε απορίες ή αμφιβολίες σχετικά με αυτό, σας συμβουλεύουμε να επικοινωνήσετε με τον οίκο σχεδίασης των γραμματοσειρών σας.
Ακόμη όμως και όταν μιλάμε για κλειστό αρχείο, είτε για eps, είτε για pdf, πρέπει να εξασφαλίσουμε την ενσωμάτωση των γραμματοσειρών μας μέσα στο παραγόμενο αρχείο. Κάθε λογισμικό που σέβεται τον εαυτό του δίνει στο χρήστη τη δυνατότητα αυτή.

2. Ουκ απολέσεις τις εν χρώματι συναρμογές
Η παγίδευση χρώματος (κυριολεκτική μετάφραση του color trapping) ή αλλιώς συναρμογή χρώματος είναι ένα πολύ μεγάλο και σοβαρό κεφάλαιο των Γραφικών Τεχνών. Ουσιαστικά, πηγάζει από το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια μιας εκτύπωσης είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό να υπάρξει απόκλιση σύμπτωσης των χρωμάτων -αυτό που ονομάζουμε απώλεια συμπτώσεων ή όπως το λέμε απλά στο τυπογραφείο «έφυγαν οι τσίγκοι». Το φαινόμενο αυτό δημιουργείται είτε λόγω της πίεσης, είτε του εφελκυσμού που ασκείται στο χαρτί από τους κυλίνδρους, την απορροφητικότητα του χαρτιού, τους κραδασμούς και τις δονήσεις, το αν η γραμμή παραγωγής είναι σε 2, 4 ή 5 πύργους, την ταχύτητα εκτύπωσης, το είδος της εκτύπωσης, την τροφοδοσία χαρτιού, την παραγωγή των φιλμ ή των τσίγκων κ.α. Φυσικά, κατά τη διάρκεια της παραγωγής, κάτι τέτοιο είναι μέχρι ένα βαθμό ελεγχόμενο. Παρόλα αυτά, θα συμβεί και όταν συμβεί, σε άλλες περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι μη αντιληπτό στο μέσο παρατηρητή και σε κάποιες άλλες είναι οφθαλμοφανές.
Όσο η παραγωγή και το τιράζ μεγαλώνουν, όσο η ταχύτητα εκτύπωσης αυξάνει, όσο απομακρυνόμαστε από την offset τροφοδοσία φύλλου και περνάμε σε κυλινδρικές, φλεξογραφία και βαθυτυπία, ανάλογα με το υλικό εκτύπωσης και τη χρήση του, τα περιθώρια μη σύμπτωσης των χρωμάτων αυξάνονται. Το φαινόμενο αυτό έχει ως αποτέλεσμα, σε επιφάνειες που καλύπτονται με ατόφια χρώματα, άλλες φορές να αφήνουν μεταξύ τους λευκά κενά και άλλες φορές το ένα χρώμα να πατάει στο άλλο παράγοντας ανεπιθύμητες προσμίξεις.
Μιλώντας για ατόφια χρώματα, εννοούμε καταρχάς τα 4 χρώματα της 4χρωμίας σε καθαρές όμως επικαλύψεις περιοχών (π.χ. μόνο κυανό ή μόνο ματζέντα) καθώς και τα κατά παραγγελία ατόφια χρώματα όπως τα Pantone. Αυτό που ονομάζουμε συναρμογή χρώματος είναι η τεχνολογία που μας επιτρέπει να προβλέψουμε τις περιοχές που δύναται να συμβεί το φαινόμενο αυτό και να προκαλέσουμε εμείς μια ελεγχόμενη και σταθερή πρόσμιξη των καθαρών χρωμάτων, σε πολύ λεπτές ζώνες εκεί όπου γειτνιάζουν. Αυτό ουσιαστικά δημιουργεί μια ζώνη παγίδευσης όσων χρωμάτων θα αποκλίνουν από τις κανονικές επιφάνειες που θα έπρεπε να καλύψουν.
Η συναρμογή μπορεί να συμβεί αυτόματα ή χειροκίνητα από το λογισμικό που χρησιμοποιούμε με ειδικές ρυθμίσεις ή από το ατελιέ Γραφικών Τεχνών με το οποίο συνεργαζόμαστε.

Σε επίπεδο ατελιέ, μιλάμε για In Rip Trapping όταν το λογισμικό που χρησιμοποιείται για το ριπάρισμα της εργασίας μας διαθέτει ενσωματωμένο ή ξεχωριστό module ειδικά για συναρμογή. Αν δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, μια πρόχειρη λύση είναι η ενσωμάτωση τρίτου λογισμικού που να πραγματοποιεί διαδικασίες συναρμογής χρώματος.
Υπάρχουν όμως και αρκετές περιπτώσεις συναρμογής που πρέπει να πραγματοποιηθούν από τον ίδιο το σχεδιαστή. Η πιο κλασική από αυτές είναι η χρήση του μαύρου χρώματος και η χρήση ατόφιων μελανιών pantone. Για παράδειγμα, θα πρέπει να σκεφτούμε σοβαρά πώς θα αντιμετωπίσουμε μαύρα γράμματα ή μαύρα γραμμικά σχέδια επάνω σε εικόνες ή πλακάτα φόντα. Με την ίδια λογική θα πρέπει να σκεφτούμε πώς θα αντιμετωπίσουμε λευκά γράμματα τρύπα επάνω σε 3χρωματικό γκρι ή 4χρωμικό μαύρο. Σε αυτές τις περιπτώσεις παίζει πολύ μεγάλο ρόλο ο βαθμός στον οποίο γνωρίζουμε τις δυνατότητες του σχεδιαστικού λογισμικού που χρησιμοποιούμε καθώς και η σωστή εκπαίδευση που έχουμε.
Μπορεί κανείς, να ανατρέξει στο τεύχος #03 του CMYK, όπου ο Μιχάλης Καλούδης γράφει αναλυτικά και εξηγεί τα πάντα για τη συναρμογή του χρώματος τόσο σε θεωρητικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Από πλευράς μου, σας ενημερώνω ότι στο επόμενο τεύχος θα ασχοληθώ ειδικά με το μαύρο και τη σωστή του χρήση.

---

---